Als René van Kooten als de arrogante Agent Knuppel een woord met een ‘a’ zingt, gaat zijn mond zo wijd open dat er een biljartbal in past. Zoals een striptekenaar een echte bullebak zou tekenen. Ook het huppeltje waarmee hij de mensen benadert die hij bang wil maken komt zo uit een grappig animatiefilmpje.
De sfeer van de musical Urinetown/Zeikstad is cartoonesk en rellerig. Het onderwerp is maf: door de aanhoudende droogte zijn privétoiletten verboden. Voor een opluchtend moment in een van de geprivatiseerde openbare toiletten moet flink betaald worden en op wildplassen staat verbanning naar Urinetown. De veroordeelden komen niet meer terug.
De Amerikaanse schrijver Greg Kotis stuitte jaren geleden met hoge nood en geen cent op zak op een betaaltoilet in Parijs. Het bracht hem op het idee voor de musical Urinetown, die in 1999 voor het eerst op een bescheiden New Yorks theaterfestival te zien was. Door de satirische toon van het onconventionele verhaal en de rockende muziek werd de musical een ware cult-hit. Vertaler/regisseur Jurrian van Dongen bracht de productie vorig jaar naar het M-Lab, het Amsterdamse theater waar ruimte is voor shows die nog in een experimentele fase verkeren en die niet in de eerste plaats mikken op een groot publiek. De succesmaand van Urinetown in het M-Lab schreeuwde om een vervolg in grotere theaters. Producent Maarten Vogel (OpusOne) was er als de kippen bij en daarna kwam verdere ondersteuning van Joop van den Ende Theaterproducties om het nog steviger aan te pakken.
Gelukkig is het grootste deel van de cast in takt gebleven, met Suzan Seegers als de wijze fladderneus Kleine Eefje en Jamai Loman als Bobbie Goud, die in opstand komt tegen de dictatoriale toilet-bepalingen. Na de pauze krijgt Loman misschien wel het langste tussenapplaus dat ooit in een Nederlands theater te horen is geweest als voorganger in de klaterende gospel Sta op en loop!
Nieuw in de cast is Renée van Wegberg als de dochter van de directeur van het waterbedrijf. Zij vervangt Noortje Herlaar, die naar Mary Poppins is verhuisd. Van Wegberg komt met een parapluutje op, een verwijzing naar de nieuwe baan van haar voorgangster. Het is een van de vele knipogen naar andere musicals, de ene nog slimmer en grappiger dan de andere.
Van Wegberg flonkert als een ware comédienne. Dat is niet alleen haar eigen verdienste, maar ook van Jurrian van Dongen die de show vloeiend naar de grote zaal heeft geleid en de personages nog wat meer heeft uitvergroot. Van de glibberige politicus Dep heeft hij een schitterende combinatie gemaakt van twee typetjes van Kees van Kooten: de Vieze Man en de overambitieuze Wethouder Hekking.
Van Dongen heeft een vlekkeloze vertaling afgeleverd, die op sommige momenten zelfs nog beter is dan de oorspronkelijke tekst. Zo weet hij in het lied waarin de hebberige directeur van Peace in Harmony (een mooie tegenhanger van de Amerikaanse naam Urine Good Company die Kotis had bedacht) wordt geïntroduceerd het begrip golden shower te smokkelen. En zo barst het van de intelligente dubbelzinnigheden.
Er is bijna geen show te bedenken waar regie, choreografie en muziek zo prachtig in elkaar gevlochten zijn. Elke beweging, of het nou het likken aan een shaggie is of het dubbelslaan van een hoge hak, is een uitgekiend muzikaal-dansfragmentje dat het verhaal weer ietsje verder brengt.
Urinetown in het M-Lab in 2009 was een sprankelende 4-sterren voorstelling. De tournee-show is nog rijker geworden. Het schaven en polijsten heeft Zeikstad niet vervelend gladder gemaakt, maar nog frivoler en spannender. Een ster erbij dus.

*****
Urinetown – Zeikstad, de musical door Joop van den Ende theaterproducties, muziek en liedteksten: Mark Hollmann, script en liedteksten: Greg Kotis, choreografie: Daan Wijnands, vertaling en regie: Jurrian van Dongen. Oude Luxor Rotterdam 27 oktober.