Buziau: Hét grote voorbeeld voor Toon Hermans


Geplaatst in Theaterreportages/interviews op . Gepubliceerd in: de Volkskrant

Buziau, samenstelling, tekst en regie: Karel de Rooij en Fred Florusse, muziek: Koos Mark, De buziau-8-001Rijswijkse Schouwburg van 18 t/m 22 oktober.

In mei 1942 werd Johan Buziau, de populairste Nederlandse komiek van het interbellum door de Duitse bezetters vastgezet in het gijzelaarskamp in Haren. Buziau wist zich snel vrij te kopen. Hij was ten slotte ongevaarlijk voor de Duitsers. Het verzetsgerucht over de komiek klopte niet. Buziau zou het podium zijn opgelopen met een portret van Luftwaffeleider Hermann Göring – in een andere versie ging het zelfs om Hitler – met de tekst ‘Ik weet niet wat ik ermee moet doen. Ophangen of tegen de muur zetten.’

Buziau kan met zijn underdog-humor gezien worden als de Nederlandse evenknie van Charlie Chaplin, maar hij hield zich niet bezig met politiek. Of het moet heel subtiel zijn geweest, zoals de opmerking die hij in een van zijn revues maakte als schoenmaker, toen in Duitsland de rassenwetten werden ingevoerd: ‘Je hebt ze met rechte neuzen en je hebt ze met kromme neuzen. Maar ik zeg altijd: het gaat om het binnenwerk.’

Buziau heeft een groot deel van zijn leven in Rijswijk gewoond, en daar wordt de komiek nu als de zoon van de stad geclaimd. Ter gelegenheid van de viering van ’50 jaar podiumkunst Rijswijk’ (in 1966 werd de toenmalige Kleine Schouwburg geopend) produceert De Rijswijkse Schouwburg de musical-revue Buziau met in de hoofdrol Olaf Malmberg, die een tijdje deel uitmaakte van Ashton Brothers.

Nadat de Duitsers Buziau hadden vrijgelaten trad de zwaar aangeslagen komiek nooit meer op. Er zijn geen filmbeelden van Buziau, die bang was dat hij zijn act zou weggeven. Maar het publiek kreeg al snel een vervanger: Toon Hermans. Als Limburgs jochie had Hermans foto’s van zijn wit geschminkte held met maffe rode neus en enorme oren aan de muur van zijn slaapkamer hangen. In 1934 had Toon Hermans Buziau voor het eerste live gezien in de schouwburg van Heerlen en hij had zich ten doel gesteld om Buziau te worden: humor met vrijwel geen attributen, nooit grof, met kleine wijsheden en malle fratsen mensen onbedaarlijk aan het lachen maken.

In de biografie Toon beschrijft Jacques Klöters de drie Buziau-stappen van Hermans: Imitatio, het nauwkeurig nadoen van de meester, met dezelfde schmink en hoge schorre stem, Aemulatio, het voorbijstreven van de meester en uiteindelijk Creatio, het zelf scheppen op basis van alles wat geleerd is. Als we Toon Hermans een denkbeeldige perzik zien eten, dan zien we Buziau. Tussen de regels door gaat de musical-revue Buziau over Toon Hermans.