De Vergrijzing door Freek de Jonge, muziek: Robert Jan Stips, vormgeving: Hella de Jonge. Van eind augustus tot eind december in het Compagnietheater Amsterdam, op televisie wekelijks uitgezonden door de VPRO. De laatste aflevering, De Kerst van een clown, 26 december VPRO Nederland 3, 22.10 uur.

Stel, Freek de Jonge werkt aan een nieuwe voorstelling: De Vergrijzing. Het deel na de pauze staat al helemaal vast. In dat stuk, De Sterfscène, zien we een acteur aan het einde van zijn loopbaan in grimmig, maar toch liefdevol gesprek met zijn zoon. De oudere man, die het niet gegund is om met de hoofdrol in King Lear de kroon op zijn carrière te zetten, heeft er persoonlijk voor gezorgd dat de theaterambities van zijn zoon zijn gefrustreerd.
Theo Maassen speelt de zoon. Hij is zowel ernstig als geestig en een van de weinige cabaretiers waar De Jonge waardering voor kan opbrengen. Dat tweede uur van De Vergrijzing zit dus gebeiteld.
Het deel voor de pauze ziet er nog wat chaotisch uit. De cabaretier heeft meer dan tien uur semi-autobiografisch materiaal bij elkaar geschreven, en zijn hoofd borrelt nog over. Over zijn jeugd in Zaandam, waar hij eind jaren vijftig getuige was van de vernietiging van een kunstwerk van Karel Appel in de nieuw gebouwde Paaskerk in Zaandam. Over de tijd dat hij als bleu provinciaaltje aan zijn studentenleven in Amsterdam begon, over zijn Neerlands Hoop-succes met Bram Vermeulen, over de Neder-blues, zijn excursie naar de war zone in Irak En dan natuurlijk nog die extra minuten die zich vanzelf vullen met reacties op de actualiteit. Er gaat ten slotte altijd wel een aansprekend figuur dood. Eerst een aantal try outs, lekker veel schrappen, de scherpzinnigste wijsheden en pittigste grappen bewaren.
Stel, dat het zo gegaan was, dan was De Vergrijzing een van de mooiste, misschien wel de allermooiste voorstelling van de grootste cabaretier aller tijden geworden. Maar ja, Freek de Jonge is een sportman, die droomt van het breken van records. Dat record stond sinds 1999 op zijn eigen naam, toen hij de tiendelige serie De Grens in één jaar speelde. Dus bedacht de zestigjarige De Jonge een indrukwekkend cadeautje voor zijn fans en vooral voor zichzelf. Als aftrap de novelle Door de knieën. Vervolgens dertien shows van een uur, een muziekprogramma en een speelfilm, en dit alles zowel in het theater als op televisie binnen een tijdsbestek van vier maanden.
Zondag wordt De Vergrijzing afgesloten met de film De Kerst van een clown. Het is het verhaal van een oude clown (Freek de Jonge) in Zuid Amerika, die het bericht krijgt dat zijn kleinkind een ernstige operatie moet ondergaan. We zien Ashton Brothers in de rol van cliniclowns. Ook in dit slotakkoord van De Vergrijzing wil De Jonge aangeven hoe moeilijk het tegenwoordig is om elkaar te bereiken.
Vooraf had Freek de Jonge zich voorgenomen om met De Vergrijzing het leukdoenerige cabaret als makkelijk consumptie-amusement in de hoek te zetten. In sommige afleveringen, zoals de bijbelse vertelling over het offer van Abraham, en een blik in een verzorgingstehuis, hield hij zich zo rigide aan dat uitgangspunt dat het bijna ondraaglijk saai werd. Daarbij meende De Jonge de zogenaamde ernst van zijn verhaal ook nog eens te moeten benadrukken door een klaaglijke, zeurderige intonatie. Robert Jan Stips is als huiscomponist ook te veel op die lijn gaan zitten. Een frisse kijk van een ongebonden regisseur zou de zaak flink hebben kunnen opschudden, maar voor zo’n buitenstaander is het krampachtig bewaakte Fort De Jonge onneembaar.
De enige die de hele serie hoog niveau heeft bereikt is Hella de Jonge. Elke aflevering heeft zij wonderschoon, kunstzinnig en stemmingsvol aangekleed.
Om de ernst in de serie te behouden is De Jonge op zijn wenken bediend met enkele dramatische sterfgevallen in de speelperiode. Door het overlijden van zijn Neerlands Hoop-makker Bram Vermeulen, vlak voor de opname van de eerste aflevering, miste de opening van de serie op televisie de kracht en het ritme van de theateruitvoering. In latere afleveringen is hij uitvoerig op Bram teruggekomen, maar het leek soms op de lauwe manier waarop prins Bernhard over zijn echtgenote sprak. Bernhard kreeg trouwens van De Jonge postuum een verfrissende draai om de oren na de bizarre bewieroking in linkse kringen.
De reactie op de moord van Theo van Gogh kwam direct en was indrukwekkend en troostrijk. Ook al zal een rechtgeaarde cabaretier fronsen bij de oproep van De Jonge om de toon in het moslim-debat te matigen. Die aflevering, de Sterfscène en de muzikale bijdrage van Daniël Lohues en gitarist Cok van Vuuren behoren tot de echte hoogtepunten in een serie waar heel erg veel ballast in zat. De Jonge is bang dat het publiek Freek-moe wordt. Maar ja, hij toonde zich in De Vergrijzing ook wel regelmatig erg vermoeiend.
Elke marathonloper verdient bewondering. Dus ook Freek de Jonge met De Vergrijzing. Maar niet elke atleet die de marathon uitloopt is een winnaar. De Jonge deed ongeveer vijftien uur over zijn marathon. Het record staat op ruim twee uur.