Cabaret

***

Hans Thissen en Ferdi Janssen: Lachen in het donker, Theater Bellevue Amsterdam 5/4. Tournee tot 9 mei.www.wallisfinkers.nl

‘De bakker brengt het brood van puin tot puin. De postbode vergist zich in de straat.’
Deze beklemmende tekst van Martie Verdenius, door Fien de la Mar beroemd gemaakt, over het bombardement op Rotterdam heeft een plaatsje gekregen aan het eind van de voorstelling Lachen in het Donker. Dan valt er al niet zoveel meer te lachen.
Acteurs Hans Thissen en Ferdi Janssen, die tot nu toe in hun carrière nog niet echt de grote toneelrollen hebben opgeëist, spelen twee vermaakartiesten die tijdens de tweede wereldoorlog in een illegaal huiskamercabaret het dagelijks leed proberen te verlichten.
Vorig jaar rond Bevrijdingsdag hebben Thissen en Janssen deze formule al eens uitgeprobeerd in Rotterdam, dit jaar maken ze terecht een landelijke tournee. Janssen, die in stemgeluid en bewegingen heel duidelijk Willy Walden-trekjes heeft gekregen (de enigszins hysterische helft van het duo Snip & Snap), speelt de luchtige komiek, terwijl pianist Thissen, met Jodenster, meer angst en agressie uitstraalt. In plaats van Reisje langs de Rijn zingt hij Reisje met de trein en op een gegeven moment schreeuwt hij er een trits wrange grappen uit. Beiden zitten goed in hun rol, maar je kunt wel behoorlijk nerveus worden van dat getut van Janssen.
De voorstelling dwarrelt tussen feit en fictie. Janssen speelt Herbert Nelson, de zoon van de befaamde Duitse cabaretier/revue artiest Rudolf Nelson, die in de jaren dertig naar Nederland is gevlucht. Na de Duitse inval kon Nelson junior bewijzen dat hij door zijn Arische moeder slechts half joods was en kon zich daarom vrij bewegen. Dat geluk was niet weggelegd voor zijn fictieve vriend Rudy Gerzon (Hans Thissen) , die bij hem ondergedoken zit.
Het cabaretavondje speelt zich af in het huis van Nelson. Om geen argwaan bij de buren te wekken komt het publiek druppelsgewijs binnen en wordt verzocht gedempt te applaudisseren met handschoenen aan. Bij onraad moet het publiek maken dat het wegkomt. Al deze elementen zijn ook in de voorstelling Lachen in het Donker verwerkt en dat levert soms een drukkend sfeertje op.
Maar het laat ook het ongemakkelijk dubbele karakter van de avond zien. Wanneer zit je naar een historisch document te kijken en wanneer naar een voorstelling? De stukken in de tweede helft (na de ontruiming) zijn zwaarder en hebben de tijd overleefd, zoals de befaamde Westerbork Serenade van Johnny & Jones en Kindervragen, dat door Jetty Pearl via Radio Oranje werd gezongen: ‘Waarom dragen die twee jongens van hiernaast zo’n raar zwarts buis.
Zou dat voor een begrafenis wezen, of is daar geen zeep in huis?’
De zogenaamd grappige stukken, waaronder een paar sketches van Snip & Snap worden nu als onbeschrijflijk flauw ervaren en hebben alleen historische waarde.