Toen Marco van Basten als bondscoach van het Nederlands elftal spelers in de categorie van Romano Denneboom ging selecteren, heeft Freek de Jonge voor alle zekerheid ook maar zijn voetbaltas in de gang gezet. Hij is fanatiek genoeg – Freek speelde in het verleden zelfs voorstellingen met een gebroken been – om niet eens een modderfiguur te hebben geslagen als het zover was gekomen. Aan het slot van zijn sportconference De Limiet bezingt hij zijn liefde voor de bal, die toch eindeloos mooier is dan kegel, kubus of cilinder.
Het lied is Freeks eerste eigen compositie, en hij speelt er zelf gitaar bij, hetgeen zijn dodelijke kritiek op de muziek van Marianne Weber en Frans Bauer eerder in het programma in een iets ander daglicht plaatst. Maar dat maakt er zijn buitengewoon vrolijke sportverhaal niet minder door. Freek heeft een streep gezet door zijn geplande voorstelling De laatste snik. Het vervolg op De laatste lach zou wat meer een ’traditionele’ oudejaarsconference zijn geworden, maar Freek besloot om de Nederlandse sportmentaliteit eens door te lichten. Hij zal de show presenteren op 16 december tijdens het NOS Sportgala, waarbij de sporters van het jaar bekend worden gemaakt.
Ofschoon Freek met De Limiet geen hoger doel voor ogen lijkt te hebben dan het publiek onbekommerd te laten lachen (en dat doel wordt ruimschoots bereikt) wil hij over die mentaliteit nog wel kwijt dat die niet deugt. Een krantenartikel waarin een zeiler zich blij toont met de achtste plaats, en beelden van Feyenoord-keeper Timmer die Ajax aanvaller Leonardo doormidden hakt om daarna zijn armen in onschuld ten hemel te heffen zijn voor Freek het sluitende bewijs. Verwijzend naar langeafstandszwemmer Maarten van der Weijden, poneert hij de stelling dat je in Nederland kanker moet hebben gehad voordat je tot het gaatje gaat. De uitzondering is ongetwijfeld Anky van Grunsven. Freek is helemaal in zijn element als hij met een prachtige pop van de amazone op zijn nek over het podium galoppeert.

****
De Limiet door Freek de Jonge, tournee t/m 20 december. Van 11 t/m 20 december in het Compagnietheater in Amsterdam. De NOS zendt op 19 december een samenvatting van de conference uit.

Freek de Jonge: „Homo’s presteren beter als ze uit de kast komen. Daar liggen kansen voor Gertjan Verbeek.” ( Foto Merlin Daleman )
Oosterhout, 26 nov. Het was een van de meest hilarische momenten tijdens de Olympische Spelen in China: Anky van Grunsven die haar echtgenoot Sjef Janssen berispte nadat zij haar derde olympische titel had veroverd. „Sjef, waar wás je nou”, snauwde de amazone uit Erp toen de teammanager haar als laatste kwam feliciteren. Schuldbewust klopte Janssen zijn vrouw op de rug – de camera’s met dreigende blik op afstand houdend.
Het beeld werd de dagen erna veelvuldig in sportprogramma’s herhaald. En dus wist iedereen in het Brabantse theater De Bussel maandagavond waar Freek de Jonge over sprak toen hij zei dat Van Grunsven haar man in Hongkong „even kwijt” was. Toen de cabaretier met haar evenbeeld over het toneel galoppeerde – op muziek van Marianne Weber – lag de zaal aan zijn voeten. Dressuurpaarden hebben volgens De Jonge veel meer met haar volksmuziek dan de verheven composities van „blauwe pianosmurf” Wibi Soerjadi. Diens muzikale bespiegelingen zijn aan hem niet besteed.
Opening bij het Sportgala
‘De Limiet’, heet de sportconference waarmee De Jonge sinds vorige week door Nederland toert. Als alles volgens plan verloopt presenteert hij zijn voorstelling op 16 december bij het Sportgala, waar de sporters van het jaar worden verkozen. In een halflange sportbroek, want dat is tegenwoordig tot zijn ontsteltenis usance onder sporters. „Van de spélersballen zien we weinig meer”, zegt hij zijn shorts demonstratief optrekkend.
Sport gaat De Jonge al lang aan het hart. Dertig jaar geleden protesteerde hij met Bram Vermeulen tegen de deelname van het Nederlands elftal aan het WK voetbal in Argentinië. Hun programma Bloed aan de paal maakte destijds veel los, maar in De Limiet laat de enige nog levende helft van het cabaretduo Neerlands Hoop het thema links liggen. „Ik ga niet graag op 4 mei naar de Dam”, is een van zijn schaarse toespelingen op de martelingen en verdwijningen in Argentinië. „Want ik weiger naast de dochter van een fascist te gaan staan.”
De Jonge richt zich in De Limiet vooral op de humoristische kanten van topsport. Want hoewel topsport volgens hem een serieuze aangelegenheid is, valt er altijd wel een slapstickachtig element in te ontdekken. „Laat Gertjan Verbeek eens nagaan of hij nichten in zijn selectie heeft”, zegt hij verwijzend naar de tegenvallende prestaties van Feyenoord. Uit een recent verschenen boek blijkt dat homo’s beter presteren als ze uit de kast komen. En Verbeek moet volgens De Jonge geen middel onbenut laten om zijn selectie weer op orde te brengen.
Klagende topsporters
Nederlandse topsporters ontberen een killersmentaliteit, vindt de predikantenzoon. Ze klagen te veel over weersomstandigheden, zijn berekenend en plaatsen zich op de meest ingewikkelde manieren voor olympische limieten. „Misschien is een chemokuur wel heel gezond”, houdt De Jonge zijn toehoorders in Oosterhout voor. Want het is toch opvallend dat juist een voormalig kankerpatiënt als Maarten van der Weijden voor het sportieve hoogtepunt van het jaar zorgt, met zijn gouden medaille bij het openwaterzwemmen in Peking.
Het moralisme blijft grotendeels achterwege in de nieuwste voorstelling van De Jonge. Maar zo nu en dan klinkt wel cynisme door bij de cabaretier die zich zich onlangs van zijn grimmigste kant liet zien bij een confrontatie met Peter R. de Vries in de televisietalkshow Pauw & Witteman . In veertig jaar tijd had hij het publiek een rijk palet aan conferences, liedjes, romans en films voorgeschoteld. „Maar wat bij de mensen blijft hangen is Peter R. de Vries”, verzucht De Jonge.
Freek de Jonge toert tot en met 20 december door Nederland met zijn sportconference ‘De Limiet’. De NOS zendt op 19 december een samenvatting van de voorstelling uit.

De Laatste Snik
Voor de zoveelste keer is de druk die de productie van de programmabrochures op mijn creativiteit zet mij noodlottig geworden. Op zeker moment vragen de theaters wat ga je doen?Dan roep je iets wat je later weer moet herroepen. Dat is nu het geval met De Laatste Snik. De titel bouwt voort op een nieuwe theatercyclus waarin De Laatste Lach de eerste voorstelling was. Dus dit jaar geen laatste snik meer.
De Limiet
2008 is een turbulent sportjaar. De ene grote gebeurtenis volgde de ander op. Hoe belangrijk zijn sport en de sporter geworden?
En hoe ernstig moeten we het allemaal nemen? Is de Nederlandse mentaliteit wel geschikt voor topsport? Vragen die om een antwoord schreeuwen.
In De Limiet gaat Freek maar weer eens op zoek naar grenzen. Die van hemzelf, die van het menselijk lichaam maar vooral die van de geest.”
Freek de Jonge.