Wicked door Joop van den Ende Theaterproducties, muziek en liedteksten: Stephen Schwartz, script: Winnie Holzman, vertaling: Martine Bijl, regie: Lisa Leguillou. Circustheater Scheveningen, 6 november. Tot november 2012.

****

De tovenaar van Oz erkent ruiterlijk dat je met de werkelijkheid behoorlijk kunt goochelen. De manipulatieve kracht van de geschiedenis. Zo zingt hij dat wat een tiran is voor de een, voor de ander een sterke man is. Is iemand flexibel of heeft hij geen ruggengraat? Ook de tovenaar zelf is niet de man die hij lijkt. Voor zijn bewonderaars is hij een gerespecteerde held, maar in feite is hij een benepen, bange man met een dubbele tovenaarsagenda.
Het mooiste voorbeeld is natuurlijk Elphaba. De meesten zien haar als een griezelige, groene heks, terwijl zij in feite het goede vertegenwoordigt. Zij zorgt voor haar gehandicapte zusje en trekt zich het lot van de dieren aan, die met geweld hun spraakvermogen wordt afgenomen en ondergeschikt worden gemaakt aan de andere bewoners van het Land van Oz.
In Wicked wordt alles op een intelligente manier op zijn kop gezet en wordt de moraal over farizeeërgedrag en een ideale samenleving waarin ‘anders’ niet hetzelfde is als ‘slecht’ je niet al te vet in je gezicht gedrukt. Dat maakt het verhaal (gebaseerd op het gelijknamige boek van Gregory Maguire uit 1995) zo sprankelend, ook al heb je als lezer/kijker misschien helemaal niets met heksen, bezemstelen en toverdrankjes.
Ook geen ergernis bij de vertaling. Martine Bijl heeft zich behoorlijk wat vrijheid veroorloofd, maar het is er absoluut niet minder door geworden. En soms klinken de Nederlandse woorden zelfs mooier: wonderful – weergaloos.
De musical is sinds de première op Broadway in 2003 nog steeds in New York te zien, en al in vele landen opgevoerd. De Brabantse Willemijn Verkaik heeft de afgelopen vier jaar de hoofdrol van groene heks Elphaba in Stuttgart en Oberhausen gespeeld. Ze is het blijkbaar nog niet zat om door de lucht te vliegen en dieren te bevrijden, want het komend jaar is ze in diezelfde rol in Scheveningen te zien.
De sleet zit er absoluut nog niet op. Het plezierige van Verkaik is haar stem, die een achtergrond in een popband en liefde voor de jazz verraadt. Voor de meeste musicalvocalisten zijn kracht en volume gelijk, terwijl Verkaik de kracht uit de intensiteit en warmte van haar stem haalt. Vooral in de solo’s (die over het algemeen vernuftiger zijn gecomponeerd dan de wat vluchtige Broadway-ensemblestukken) is het puur genieten. Afgelopen zomer trad ze op in de befaamde jazzclub Birdland in New York, waar ze op piano werd begeleid door Wicked-componist Stephen Schwartz.
Chantal Janzen, haar tegenspeelster in Wicked, is meer uit het traditionele musicalhout gesneden, met lange halen snel thuis. Maar Janzen weet haar rol van Glinda, de mooie en populaire heks in opleiding, buitengewoon geestig in te vullen. De terloopse gebaartjes en lief-geniepige intonatie geven de komische kant van Wicked extra glans.
Het komend jaar is het Circustheater spectaculair omgebouwd tot een schitterend uitgelichte Eftelingattractie, met acteurs en dansers in overrompelend fantasierijke kostuums, rondfladderende apen en een ‘hemelvaart’ van Elphaba die er wezen mag. De bijrollen (Bill van Dijk als Tovenaar va Oz en Pamela Teves als de sneaky directrice van de heksenacademie) zijn sterk ingevuld. Alleen Jim Bakkum als verwende prins blijft een beetje kleurloos.
Het is een musical die veel publiek verdient, publiek dat zich waarschijnlijk, net als Gordon op de première en veel toeschouwers bij Amerikaanse uitvoeringen, regelmatig met groene gezichten in het theater zal vertonen.
Sprookjesmusicals zijn vaak irritant, omdat ze zowel ouders als kinderen tevreden moeten stellen. Wicked staat in de goede traditie van Into the woods van Stephen Sondheim, een sprookjesmusical met ballen, humor en hersens.