Niet Wim Kan, maar Seth Gaaikema kwam als eerste (in 1969) met een oudejaarsconference op televisie. Het radiovoorwerk was vanaf 1954 wel door Kan verricht, maar die vreesde het alziende boze oog van de camera. Toen hij in 1973, het jaar van de oliecrisis, wel op televisie kwam met Kamelen op het behang, en zes en een half miljoen kijkers trok, was hij in één klap weer de koning van de jaarsluiting en dé inspiratiebron voor de cabaretiers die, met hun eigen vorm en toonzetting, in zijn voetsporen zijn getreden: Freek de Jonge en Youp van ’t Hek. Een cabaretier is op 31 december humorist, socioloog, historicus, psychiater en nationale ombudsman, en biedt grappen, overzicht, overdenking en troost.
Eind december 2008 stonden vier cabaretiers (Youp van ’t Hek, Dolf Jansen, Arie Koomen en Guido Weijers) op verschillende zenders te dringen, en in landelijke zaaltjes en op internet nog een stevige handvol. De magie van het instituut Oudejaarsconference, jarenlang dé hoofdprijs voor een cabaretier, is zwaar gedevalueerd.
In De koning is dood, leve de koning! geeft Peter Voskuil een helder overzicht van de geschiedenis van die oer-Nederlandse cabarettraditie. Alle programma’s die op televisie zijn uitgezonden, plus een aantal spin offs worden uitvoerig beschreven en de hoofdrolspelers komen verhelderend aan het woord. De memorabele momenten, zoals de dramatische exit van Kan in 1982 en het stormachtige oudejaarsdebuut van Freek de Jonge in datzelfde jaar (met de sterke conclusie: Niemand is gelukkig, wees niemand.), de concurrentiestrijd tussen Freek, die zich met elke show weer vernieuwt en Youp, die steeds nieuwe woorden weet te vinden voor zijn carpe diem-parool, en de twijfelachtige kwaliteit van Guido Weijers op SBS6 krijgen de aandacht die ze verdienen.

***
Peter Voskuil: De koning is dood, leve de koning! Geschiedenis van de Oudejaarsconference. 191 blz.
Uitgeverij Vierkant, ISBN 9789490478018, € 24,99