foto: Curly Straight
Mohamed El Bachiri verloor in 2016 zijn vrouw Loubna bij de terreuraanslag in de Brusselse metro. Naast zijn intense verdriet kwam bij hem het besef boven dat hij haat met liefde moest bestrijden om zin aan zijn leven te geven. Zijn ideeën werden door David Van Reybrouck opgetekend in het boekje Een Jihad van Liefde, dat inmiddels al meer dan 100.000 keer is verkocht en in meerdere talen is vertaald. Op 1 maart gaat de gelijknamige voorstelling in De Meervaart in première. Het boekje is voor theater bewerkt door Sarah Ringoet en wordt geregisseerd door Eran Ben-Michaël.
Aanvankelijk zou de monoloog worden gespeeld door George Tobal, met wie Ben-Michaël het theaterduo George en Eran vormt, maar dat viel niet te combineren met de voorstelling Hoe ik talent voor het leven kreeg, waarin Tobal momenteel speelt. De Belgische Mohamed wordt nu gespeeld door Mohammed Azaay, die in 2016 een Gouden Kalf won voor zijn rol in de film Layla M. El Bachiri heeft zich niet met de voorstelling bemoeid. Zijn enige voorwaarde was dat zijn vrouw niet in de voorstelling mag verschijnen.
Ben-Michael: “Twee jaar geleden organiseerde uitgeverij De Bezige Bij een themavond rond dit boekje in De Meervaart. Dat was zo’n prikkelende bijeenkomst, dat het zonde was om het daarbij te laten. Toen het plan werd geopperd om er een voorstelling van te maken gingen George en ik daar direct op in, want het past goed bij onze signatuur. Je zou het in dezelfde categorie kunnen plaatsen als onze trilogie George en Eran lossen de wereldvrede op. Wij proberen zware onderwerpen met humor te benaderen, ook al denk je bij Een Jihad van Liefde niet direct aan humor. Het is bijna onmenselijk dat iemand die zo zwaar wordt getroffen op die manier reageert. Ik zou het misschien niet willen dat het zo is, maar als ik zoveel pijn zou worden gedaan, zou mijn eerste reflex zijn om die ander twee keer zoveel pijn te doen. Het aloude oog om oog, tand om tand in plaats van de andere wang toekeren. De reactie van Mohamed El Bachiri is bijzonder inspirerend. Ik heb niet de indruk dat hij van meet af aan deze liefdevolle gedachten had, want hij is geen heilige. In het begin is het natuurlijk chaos in zijn hoofd en dan is het puur overleven. Maar na verloop van tijd is het stof neergedaald en dan wil hij uit het drama iets positiefs laten voortvloeien. Ter nagedachtenis van zijn vrouw wil hij niet de kant van haat opgaan, maar kiest hij de weg van de liefde. Terwijl de aanslagplegers in de Koran een rechtvaardiging voor hun geweld vonden, vindt Bachiri in de Koran juist het wapen van de liefde. Dat is hoopvol, zeker omdat hij medemoslims aanmoedigt dezelfde weg te bewandelen. Wraak op de aanslagplegers wil hij niet. In het boekje zegt El Bachiri: ‘Als je iemand doodt of met geweld reageert, dan maak je dezelfde fout als hij. Dan verlaag je je tot zijn niveau. Jullie zijn beter dan dat.’
“Geen humor dus, maar om het onderwerp als theaterstuk toegankelijk te houden hebben we wel enige lichtheid in het verhaal gebracht. Zo is er een scène door Sarah Ringoet bedacht, waarin Mohammed door de stad dwaalt om zijn gedachten te ordenen. Hij wordt door een portier die hij van vroeger kent begroet en een discotheek ingeleid. Eerst weet hij niet wat hij daar doet met al die vrolijkheid en muziek, maar vervolgens danst hij alle ellende eruit. Het Amsterdams Andalusisch Orkest heeft een hele vette track gemaakt, en dan wordt het heel fysiek.
“El Bachiri kreeg het verwijt te horen dat hij een naïeve dromer is. Ja, op korte termijn zal er niet veel veranderen, maar zijn opvattingen bieden wel een perspectief. Zo zie ik ook mijn voorstellingen met George Tobal. De invloed van een theatermaker is vrij klein, ook al zouden we het anders willen. Maar we kunnen wel bij de toeschouwer een luikje openen en wat zaadjes planten, en misschien groeit dat dan uit tot een of andere boom wiens takken weer verder gaan. Je kunt dus wel een leven veranderen en als je genoeg levens verandert, verander je de wereld. Die poging is meer waard dan hem niet doen. Die poging is meer waard dan Mohamed El Bachiri te kwalificeren als naïef. Na de voorstelling worden gesprekken met het publiek gevoerd onder leiding van medewerkers van Amnesty International. Dan merken we wel of die zaadjes in goede aarde zijn gevallen.”
Patrick van den Hanenberg
Jihad van Liefde, gespeeld door Mohammed Azaay, met het Amsterdams Andalusisch Orkest. Vanaf 27 februari in De Meervaart, première 1 maart.
Speellijst: jihadvanliefde.nl