Eind jaren zeventig vergeleek cabaretier Ivo de Wijs de smaak van het biermerk Skol met ‘een slokkie uit een glas met het gebit van Albert Mol.’ De advocaten van de brouwer dwongen Ivo de Wijs het nummer van het repertoire te halen. Skol was de nieuwe naam van Oranjeboom en men probeerde juist met een grote reclamecampagne een jonger drinkend publiek te trekken. Daarvoor was ook een reclameplaatje opgenomen met Patricia Paay, die niet veel tekst uit haar hoofd hoefde te leren: Skol International is here, fresh and clear, Skol International beer.’ Het merk flopte en werd na verloop van tijd, ondanks de inspanningen van Paay, weer herdoopt in Oranjeboom.
Het oudste reclameplaatje stamt uit 1900, een 78-toeren schellak exemplaar dat de nieuwe vinding grammofoonspeler moest promoten. In 1999 bracht het Theater Instituut Nederland een cd uit met reclameplaatjes uit de eerste helft van de twintigste eeuw, waaronder een aanbeveling van Louis Davids voor het wasmiddel Persil. In 1961 start een nieuwe bloeiperiode voor reclameplaatjes met de (Franse) uitvinding van de flexiplaat, een flinterdun, slap plastic plaatje waar de muziek op gedrukt werd. Tot in de jaren negentig zijn in Nederland reclamesingles gemaakt, maar de grote hausse ligt voor 1968, toen de omroepwet werd aangepast en de publieke omroep radioreclame mocht uitzenden. Dolf Hell, oud-adjunct-hoofdredacteur van reclamevakblad Adformatie, en stripletteraar Frits Jonker hebben ongeveer 1500 van deze plaatjes afgeluisterd en een goed gedocumenteerde top 40 samengesteld, die op 2 cd’s staan. Alleen al vanwege de afgedrukte hoesjes is het boek een zalig bezit. Als veertig nummers niet genoeg zijn, kan de liefhebber op www.reclamearsenaal.nl zijn hart ophalen aan de top-100.
In maatschappelijk bewuste kringen wordt tegenwoordig met een scheel oog gekeken naar cabaretiers die zich (voor veel geld) laten strikken voor reclamewerk en daarmee hun geloofwaardigheid op het spel zetten. Daar hadden Adèle Bloemendaal en Donald Jones (Simplexa meubelbouwpakket), Frans Halsema ( Remington scheerapparaat), Kees van Kooten en Wim de Bie (Kodak Instamatic) en Conny Stuart (Calvé mayonaise) geen last van. Ramses Shaffy maakte het waarschijnlijk het bontst. Was hij in zijn gewone leven een voorbeeld van bandeloosheid, voor een behoorlijke gage wilde hij wel reclame maken voor het afsluiten van een levensverzekering.
Opvallend is de grote hoeveelheid Surinaamse artiesten (zoals vader en zoon Max Woiski, Nelis Liefeld en Lex Vervuurt) die werden ingezet om, al dan niet opzettelijk krom pratend, op opgewekte Zuid Amerikaanse ritmes, koffie van Albert Heijn, Amstel bier of een Erres platenspeler aan te prijzen. Het zouden gewoon hits hebben kunnen zijn als de plaatjes niet gratis waren weggegeven.
De absolute topper in deze curieuze collectie is een krankzinnige cross talk van het Dik Voormekaar-duo André van Duin en Ferry de Groot, die gordijnen van Diolen aan de man proberen te brengen door de officiële reclametekst van het bedrijf finaal onderuit te halen.

****
Dolf Hell en Frits Jonker: De muzikale verleiding. Nederlandse reclame op 45 toeren. Met 2 cd’s. Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar.
ISBN 978 90 388 92863
144 pagina’s
€ 39,90