Vanaf het begin van het theaterseizoen hijgen de drie blauwe mannen in onze nek. Het begon met een optreden op de Uitmarkt, daarna zagen we ze bij de TMF Awards (met dj Tiësto), maar het zijn vooral de alom aanwezige affiches in de stad die de Blue Man Group tot een Orwelliaanse Big Brother-verschijning maken. Drie strakke, expressieloze gezichten staren de voorbijganger aan. Luisteren kunnen ze niet, want de oren zijn onder de blauwe latex-laag verdwenen. Het is al jaren een onontkoombaar theaterfenomeen in New York. Nu moet ook Amsterdam er minstens drie maanden aan geloven.
Blue Man Group is van meerdere artistieke markten thuis: samen met de spookachtige muzikanten een verdieping hoger vormen ze een pittige percussieband. Ze rammen op megadrums, maar halen ook subtiele klanken uit Pvc-buizen uit de doe-het-zelf-winkel, die zijn getransformeerd tot een drum-trombone of xylofoon. Het zijn circusjongleurs die elkaar verfballetjes en marshmallows in de mond gooien waar primitieve kunst van wordt gemaakt. (De eerste vier rijen krijgen beschermende poncho’s uitgereikt.) De saaie werkkledij zijn een bron van spannende speciale effecten.
Als tien minuten-act in een grote circus- of variétévoorstelling zou het daarom helemaal niet vervelend zijn. Maar een hele avond is een ware beproeving. En dat komt vooral door de mentaliteit die achter de voorstelling hangt. De drie oorspronkelijke Blue Men zagen hun act in de jaren tachtig als een maatschappelijk statement. Ze verwezen naar de schilderijen van Edward Hopper die de eenzame mens in de stad schilderde, en beseften dat stadsmensen alleen maar nepcontact hebben via pijpleidingen als metro en riolering.
Door het succes en de schaalvergroting van Blue Man Group in de jaren negentig, met meerdere BMG-shows over de gehele wereld, is het statement tot een blauwe-gezichten-gimmick verworden en daardoor deel van het probleem. Het is een ijskoude, onpersoonlijke voorstelling, waarbij het publiek gezien wordt als een willoze massa. Het begint al voordat de mannen in actie komen: het publiek wordt via een tekst op een lichtbalk opgedragen om andere bezoekers te begroeten en verjaardagsliedjes te krijsen. En door de opgepompte sfeer gebeurt het. Later krijgen we een cursus Rock Concert Movements, en dan gaat het laatste restje individualisme in de zaal eraan. En zo wordt een avondje Blue Man Group een bizarre mix van een techno kinderfuifje en de goed geregisseerde NSDAP-dag in Neurenberg 1934.
Even wordt de klinische sfeer doorbroken als een vrouw uit het publiek aan de dinertafel wordt uitgenodigd. Dan zien we een trits goede fysieke grappen en sterke mime. Maar die tien minuten warmte kan de kilte van de avond niet verdrijven.
Blue Man Group door Stage Entertainment, Theaterfabriek Amsterdam 16 december. Aldaar minimal drie maanden. www.bluemangroup.nl
Blue Man Group is de schepping van Chris Wink, Mat Goldman en Phil Stanton, drie New Yorkse parttime straatartiesten. Voor de manifestatie De begravenis van de jaren tachtig in Central Park in 1988 zetten zij een kale nepschedel op, schilderden zich blauw, en liepen rond met objecten van de jaren tachtig, zoals een Rambopop. De act werd aangevuld en succesvol voortgezet in het Astor Place Theatre in de trendy wijk East Village. De populariteit groeide door een aantal optredens in de Tonight Show van Jay Leno en commercials voor Intel. Toen Stanton door een blessure moest worden vervangen, bleek dat de Blue Man Group zich makkelijk kon vermenigvuldigen. Inmiddels is BMG een miljoenenbedrijf met 500 werknemers, waaronder zestig roulerende Blue Men in New York, Chicago, Boston, Las Vegas, Toronto, Berlijn, Londen en Amsterdam. BMG heeft drie cd’s uitgebracht, componeerde de muziek voor de Disney-animatiefilm Robots en bracht een Blue Man Swatchhorloge op de markt. De groep opereert ook als een heuse band in The Complex Rock Tour.