‘Ik mag hem niet, die man. Onsympathiek individu. En die knecht vind ik ook een zak.’
Je hoeft niet per se 50 plus te zijn om de regels die hiervoor komen en de regels erna letterlijk te kunnen opdreunen. De Snieklaas-conference van Toon Hermans is een van de klassiekers uit het Nederlandse amusementrepertoire. Al heb je deze hilarische ode aan de armoede al tientallen keren gehoord, het blijft lachen. En niet alleen in de originele droogkomische-chagrijnige versie van Toon Hermans, ook als Alex Klaasen de meester-clown nadoet.
Tien jaar geleden is Toon Hermans overleden. Vorige maand verscheen de prachtige Hermans-biografie van Jacques Klöters en nu wordt het Toon-jaar in stijl afgesloten op de meest toepasselijke plek: in het theater. De musical voldoet aan de twee belangrijkste wensen: natuurlijk willen we de leukste conferences en liedjes horen, en we willen wat meer over zijn leven te weten komen.
Alex Klaasen omarmt het publiek vanaf de eerste seconde als hij een mooie draai maakt van de levensechte Toon, die geen weet heeft van de euro en 11 september, naar de reïncarnatie tien jaar na zijn dood. Hij is er niet meer, maar voor deze avond komt hij nog een keer terug. De sfeer van lekker doorzeuren en gezellig onder elkaar is er direct, en blijft de rest van de avond aangenaam hangen.
Gekozen is voor een hink-stap-sprong door het leven van Hermans, met als logisch begin de opwinding van kermis, jaarmarkt en carnaval in zijn geboorteplaats Sittard. De spelers vormen een bont commedia dell’arte gezelschap (kostuumontwerper Jan Aartnzen op z’n best), dat de kleine Antoine het hoofd op hol brengt. De fluitjesman, de voorman van de groep, zal Hermans de rest van zijn leven begeleiden als geweten en stimulator. Uiteindelijk zal hij de komiek de weg wijzen naar de dood.
De show is prettig afwisselend omdat de liedjes door verschillende personages (zijn moeder, vrouw, kinderen) worden gezongen, en de vaart zit er lekker in. Tussen de eerste ontmoeting met zijn vrouw Rietje en een volledig gezin met drie kinderen zitten een paar minuten, en het verloopt nog soepel ook. Dat is de verdienste van regisseur Ruut Weissman, en natuurlijk van Alex Klaasen, die geknipt is voor deze rol. In zijn nog korte carrière heeft hij laten zien dat hij in alle denkbare personen kan kruipen, hij heeft een stem die als een magneet werkt en hij beweegt zich over het podium alsof hij daar geboren is. Hij hoort op die magische ‘frituurkruk’ met zijn rechterarm losjes op de microfoonstandaard, hij is de tragische goochelaar die door de arrogante tv-producer wordt afgezeken…maar toch het sterke laatste woord heeft. Toon is dood, maar goddank hebben we Alex Klaasen nog.
De eerste helft staat bol van plezier, terwijl na de pauze de melancholie overheerst. Hermans heeft na zijn halfslachtige Noord-Amerikaanse avontuur geen fut meer, zijn vrouw overlijdt en hij beseft dat hij niet direct de meest ideale vader is geweest. Toch blijven de kleuren fel en voel je de tinteling tot de laatste seconde.

****
Toon door V & V Entertainment, conferences, liedteksten en muziek: Toon Hermans, script: Pieter van de Waterbeemd, muzikale leiding: Rutger Laan, regie: Ruut Weissman, Theaters Tilburg 9 december. Tournee.