Jas en tas afgeven bij de garderobe is niet zo raar in het theater. De brandweer wil dat er geen spullen hinderlijk op de grond liggen als de boel onverhoopt in de hens gaat en de mannen met een spuit door de zaal moeten snellen. Schoenen en sokken inleveren bij de ingang van de zaal is niet zo gebruikelijk.
Toch is het een aardige en terechte wens/eis van theatermaker Marte Boneschansker. Want de bezoekers – tien maximaal per voorstelling, eh performance, eh audioreis – komen met koptelefoon en mijnwerkerslampje in een halfduister woestijnachtig landschap terecht, waar ze een aangenaam plekje zoeken om liggend, gehurkt, slenterend naar verhalen te luisteren.
De verhalen zijn door Boneschansker opgetekend uit de mond van vrouwen die zij tegenkwam op haar reis van de Egyptische hoofdstad Caïro naar Khartoum in Sudan. Die reis is een moderne kopie van de tocht die de gefortuneerde, avontuurlijke Haagse moeder en dochter Alexandrine en Henriette Tine in 1862 maakten. Marte maakte deze reis eveneens met haar moeder en kreeg ook gezelschap van de Egyptische Rana Khodair, die belangrijk was als vertaalster en als opschudster van de gesprekken met de vrouwen. Door de open, oprecht geïnteresseerde houding van Marte, die natuurlijk meteen wat extra sympathie-pluspunten van haar gesprekspartners meekreeg omdat de reizigster haar moeder had meegenomen, en de lokale impuls van haar Egyptische reisgenoot, weet de Amsterdamse theatermaker mooi los te komen van de beperkingen en barrières die een doorsnee toerist op zijn weg tegenkomt.
Voor wie de man-vrouw-verhoudingen in de Arabische wereld een beetje kent zal niet enorm opkijken van de verhalen van de vrouwen die door de politiek, de religieuze leiders en behoudende, gezagsgetrouwe familie in hun bewegings- en denkvrijheid worden beknot. Maar het blijft interessant om naar die verhalen te luisteren. De welbespraakte, intelligente studente zou zo graag in China willen studeren. Een enthousiaste twintiger heeft ambitieuze reisplannen. Bovenaan heeft ze heel diplomatiek Mekka op haar lijstje staan, maar daaronder staan Londen, Parijs en andere aantrekkelijke Europese steden. Te gevaarlijk, ongepast voor een vrouw, dus ze kunnen het wel vergeten.
De toon van de vrouwen, bij wie het optimisme nog niet is vermorzeld, is aandoenlijk en wat  hoop je als luisteraar toch hevig dat het die vrouwen eens zal lukken dat mannenbolwerk met succes te bestormen.

Patrick van den Hanenberg

Tourist door Marte Boneschansker
Theater Bellevue, Amsterdam, 27 november 2019
Producent: Het Huis Utrecht