Het Amsterdamse Nieuwe de la Mar theater is een bouwval. Gelukkig neemt Joop van den Ende het theater over om er, samen met de aangrenzende bioscopen, die ook al op instorten staan, een prachtig nieuw theatercomplex van te maken.
Jeannette Smit, tot en met 31 december directeur van het Nieuwe de la Mar en Bellevue, en vanaf 1 januari alleen nog van Bellevue, heeft behoorlijk last gehad van die beeldvorming. Het Nieuwe de la Mar is misschien een sjofele dame, maar wel een chique sjofele dame. Volgens Smit heeft de vorige directie het beeld van het aandoenlijke, armoedige theater een beetje gecultiveerd, toen er financieel nog wat te halen viel bij de Gemeente.
En wat nou armoedig? Er is al vijf jaar airco en er is een nieuwe trekkenwand geïnstalleerd. Ja, de kleedkamers zijn krap en het zitcomfort in de zaal is niet meer van deze tijd, maar dat heeft de artiesten en het publiek er niet van weerhouden om massaal het theater te bezoeken. Met een bezettingsgraad van bijna 75 procent behoort het tot de best lopende theaters van het land.
Freek de Jonge is de laatste bespeler met zijn voorstelling Freek doet de deur dicht. Freek verwijst wel naar de groten die er gestaan hebben en het hinderlijke gejank van de sirenes in de Marnixstraat die met enige regelmaat voorstellingen konden verstoren, maar heeft er geen melancholieke afscheidsvoorstelling van gemaakt. ‘Mijn mensen zouden het nooit volgehouden hebben als er drie weken lang een necrologie zou worden gespeeld.’ Op 31 december valt het doek. Na de middagvoorstelling is er een borrel en om 9 uur gaat iedereen naar huis. In januari komt er nog een besloten feest voor alle betrokkenen. De sloop/bouw begint in de zomer.
Jeannette Smit is na Fien de la Mar, Wim Sonneveld, Piet Meerburg en Hanneke Rüdelsheim de kortstzittende directeur van het Nieuwe de la Mar, maar in die vijf jaar heeft ze gemerkt hoe snel je met dat theater vergroeid raakt. Toch zit zij er voor een directeur die haar theater kwijt is geraakt opvallend ontspannen bij. ‘Het gevoel van machteloosheid, de kwaadheid en de slapeloze nachten heb ik allemaal wel gehad, maar het hoort ook bij mijn baan om op een gegeven moment geen slapeloze nachten meer te hebben. Je moet er verstandig mee omgaan, intelligent meebewegen. Met Bellevue gaan we gewoon door. Ik kan na jaren van vergaderen weer normaal theaterdirecteur zijn.’
Ze overziet nog even de gebeurtenissen. De investeringen van de laatste jaren waren niet voldoende om het Nieuwe de la Mar aan de eisen van de tijd te laten voldoen. De Gemeente hield de hand noodgedwongen op de knip, en toen Joop van den Ende heel luidruchtig met de geldbuidel begon te rammelen, was het vonnis snel geveld. De overname door de Vandenende Foundation moest ze uit de krant vernemen. Dat heeft ze Cultuurwethouder Belliot kwalijk genomen. Niet dat de Gemeente met de theatertycoon in zee is gegaan. Toen Smit aan tafel werd uitgenodigd kon er eigenlijk alleen maar onderhandeld worden over het moment van voorlopige sluiting. Haar grootste angst, en ook van de benauwde vrije producenten, was dat Van den Ende er een veilig open eind theatertje voor eigen producties van wil maken. Inmiddels is Smit van de goede bedoelingen van Van den Ende overtuigd om de open, gevarieerde sfeer van het Nieuwe de la Mar niet aan te tasten. ‘Hij is wel een ondernemer, en dit is A-plus-lokatie, maar hij houdt echt van theater. Van den Ende heeft nog steeds het idee dat hij wantrouwen moet wegnemen. Maar als je er zo op blijft hameren dat je bedoelingen goed zijn, wekt dat wellicht meer wantrouwen op dan het wegneemt.’
De vrije producenten kregen een tik te verwerken toen bekend werd dat het complex geen drie maar twee zalen zou krijgen. Nog minder speelruimte. Smit, die als goede buur constant op de hoogte is gehouden van de bouwplannen: ‘Ik snap dat wel, die derde zaal zou een bouwkundig gedrocht zijn geworden met een postzegelvloertje.’
Pas in 2009 gaan de deuren van Nieuwe de la Mar Theaters open en wordt een grote stap gezet naar een echt theaterdistrict rond het Leidseplein, een mini West End, een klein Broadway in Amsterdam.
Gaat Bellevue in de tussentijd om de onafhankelijke producenten tegemoet te komen meer vrije producties programmeren? ‘Als het past wel, maar ik geef toch prioriteit aan het kwetsbare, jonge theater dat niet zo makkelijk z’n weg vindt naar het gearriveerde podium.’