Een rustig ontbijtje op de eerste repetitiedag van de musical The Wiz in de Amsterdamse studio Focus. Maar dan stormt de cast onder leiding van Nurlaila Karim binnen en schettert A brand new day. Samen met No bad news was dat de grote hit uit The Wiz, de film uit 1978 met Diana Ross en de toen negentienjarige Michael Jackson.
We vergeten even dat de wereld in de fik staat. Het leven deugt, van opstaan tot slapen gaan, zo drukken de makers van The Wiz ons op het hart, als je maar in jezelf blijft geloven. Het Beatrix-theater in Utrecht blijft ook de komende jaren een poel van geruststellende jolijt, want na Mamma Mia is The Wiz vanaf 9 september de volgende open einde troef van Van den Ende.
The Wizard of Oz (de naam van dat land komt van de derde archiefla in het bureau van de schrijver L. Frank Baum met de stukken onder de letters O-Z) is hét Amerikaans volkssprookje bij uitstek: het Midwest meisje Dorothy wordt door een wervelstorm meegesleurd en raakt de weg kwijt. Ze gaat op zoek naar de tovenaar van Oz die haar kan helpen. Onderweg vindt ze vooral haarzelf volgens het Amerikaanse principe dat het individu zijn eigen problemen moet oplossen.
In de aangepaste Nederlandse versie is het Land van Oz een Big Brother-plek, een wereld met cameratoezicht, Smarts en iPods. Muzikaal leunt de show op de Motown soul muziek van de jaren zeventig Broadway- en filmversie. Geen zoete Somewhere over the Rainbow uit de Judy Garland film uit 1939. Al die aanpassingen zijn volgens Michael Patrick Hearn alleen mogelijk omdat de basis van Baum (1856-1919) ijzersterk is. In de eerste Russische vertaling werd vooral de armoede van Dorothy benadrukt, een slachtoffer van het wrede kapitalistische systeem.
Hearn is op uitnodiging van Van den Ende een dagje in Nederland om bij de eerste repetitiedag aanwezig te zijn. De New Yorkse schrijver/journalist (New York Times) geldt als dé Amerikaanse expert op het gebied van kinderliteratuur in het algemeen en The Wizard of Oz in het bijzonder. Hij vertelt de cast iets over de schrijver en zijn werkstuk, en gaat in een apart gesprek dieper in op zijn geliefde thema: de politieke schrijver Baum achter de kinderboekenschrijver.
‘Het is niet overdreven om Dorothy de eerste feministe in de Amerikaanse kinderliteratuur te noemen, ook al wilde mijn uitgever aanvankelijk niets van die interpretatie weten. Baum was een Republikein, niet van het nare Bush-soort, maar van het verlichte type Lincoln en Jefferson. Hij is erg beinvloed door zijn schoonmoeder, de radicale feministe Mathilda Jocelyn Gage.
‘Het midwesten van de Verenigde Staten is nu een conservatief gebied, maar rond 1900 zijn daar veel vrouwen uit het Oosten terecht gekomen die hun eigen stuk land kochten. Zij namen een voorbeeld aan het matriarchaat dat een aantal Native American-stammen kenden. Die kracht zien we terug bij Dorothy. Feministen uit de jaren zestig, zoals Gloria Steinem waren grote fans van The Wizard of Oz. En ook voor de zwarte Amerikanen was zij een emancipatie-model. In de Broadway en filmversie uit de jaren zeventig komen de funky Motown-muziek en het zwarte urban zelfbewustzijn prachtig samen. In de all black cast is alleen de tovenaar blank, en dat is eigenlijk een lege huls.
‘Baum kladderde zijn moralisme niet vet op een verkeersbord. Hij is gewoon van het soort dat het goede laat overwinnen, en hij zal de kinderen niet zoals Roald Dahl de stuipen op het lijf jagen. Maar als de zorgeloze theaterbezoeker alleen de opgewekte dansers zien, hebben ze toch echt iets gemist.’