In 1967 promoveerde Jan Huydts van bassist bij Toon Hermans naar pianist bij Wim Sonneveld, die een nieuw programma maakte met Ina van Faassen als gast. Het was voor de opvolger van Harry Bannink een artistieke verademing. Bij Toon Hermans werd Huydts geacht elke avond exact dezelfde noten te spelen. Zelfs de meest geringe variatie kwam hem na de voorstelling op een reprimande van de meester te staan, die altijd heeft beweerd gewoon maar te doen wat hem op het podium inviel. Als Huydts bij Sonneveld onverwacht iets nieuws uitprobeerde, kreeg hij na afloop van de show te horen: ‘Kind, wat heb je weer beeldig gespeeld.’
Terwijl Hermans het als een strenge vader niet duldde dat zijn muzikanten ook nog wel eens een ander klusje accepteerden, en een gezamenlijk diner van begeleiders en de komiek meer een opdracht dan een pleziertje was, heerste bij Sonneveld de vrijheid-bljheid-sfeer van een hechte familie, zo weet Huydts zich te herinneren. Willem Nijholt verklaarde onlangs dat de twee jaar bij Sonneveld in alle opzichten het hoogtepunt van zijn loopbaan zijn geweest.
Huydts, Nijholt, Friso Wiegersma, tekstdichter en geliefde van Sonneveld, en een aantal ‘vrouwen aan de zijde van Sonneveld’ behoorden vorige week tot de vele aanwezigen bij de presentatie van de 16-cd-box Ik zou nooit iets anders willen zijn van Wim Sonneveld in het Amsterdamse Nieuwe de la Mar Theater. Een logische plek, want in 1952 heeft Sonneveld met ondernemer Piet Meerburg het onrendabele De la Mar Theater overgenomen, waarna het als Nieuwe de la Mar Theater een gezonde toekomst tegemoet ging.
We staan aan het begin van een ware Sonneveld-vloedgolf. Na deze cd-box met een uitvoerig overzicht van zijn carrière van 1934 tot aan zijn dood in 1974, zijn nog twee dvd uitgaven en een tekstbundel in de Pluche-reeks in voorbereiding, en is een Sonneveld-website gelanceerd. Hans van der Woude, partner van Friso Wiegersma en zorgvuldige bewaker van Sonnevelds erfgoed kon tevreden vaststellen dat ‘Sonneveld de 21ste eeuw is ingedragen.’
Zoals we van haar gewend zijn heeft samenstelster Hilde Scholten zich voor dit Sonneveld-project als een terriër op de archieven geworpen. Met als resultaat 68 nummers die nooit eerder op plaat, cd of video zijn uitgebracht. Het zijn meestal onbekende radio- en privé-opnamen van bekende nummers als Marjolijne, Het hondje van Dirkie en Frater Venantius. Op de meeste cd’s zijn liedjes en conférences naar thema gecompileerd, zoals Dromen, Vragen en Antwoorden, Liefde, Aviezen, en Beschouwingen. Liefhebbers van een volledige show komen aan hun trekken met een privé-opname van een try-out van Een avond met Wim Sonneveld voor de directie en het personeel van het Amsterdamse Hotel Krasnapolsky op 1 december 1963.
Het grafisch schitterend uitgevoerde overzicht toont de vele kanten van Sonneveld: de lyrische zanger, de geweldige typeur, vaak met teksten van Simon Carmiggelt, en de liefhebber van platte lol. Sonneveld besefte dat hij als zanger het publiek alleen aan zich kon binden als er ook om hem gelachen kon worden. Maar welke vorm hij ook koos, zelfs als hij op de ordinaire toer ging, het had altijd allure, het was keurig verzorgd en er was goed over nagedacht.
Al even uitgekiend was hij in de keuze van zijn podiumpartners. Hij wist dat veel vrouwen vielen voor zijn charme, dus zou het kassa-zelfmoord zijn om openlijk voor zijn homoseksualiteit uit te komen. Die vrouwen namen hun man mee, en die moesten ook iets hebben om naar te kijken. Dus stonden er altijd smakelijke vrouwen naast Sonneveld als Ina van Faassen, Conny Stuart, Marijke Merckens en Hetty Blok.
Het beeld is met dit oeuvre-overzicht waarschijnlijk compleet, vooral door de schat die Wiegersma en Van der Woude kort geleden van hun zolder haalden, toen de samenstelling van de box al rond was. Op zoek naar wat souvenirs voor een jeugdige Sonneveld-fan werd een stapeltje 78-toeren platen bekeken uit de nalatenschap van Sonnevelds eerste liefde Huub Jansen. Tussen platen van Lucienne Boyer en Louis Davids troffen ze verloren gewaande opnamen van Sonneveld aan. De glas- en lakplaten werden door geluidsrestaurateur Harry Coster opgelapt en zijn als een interessante bonus aan de box toegevoegd. We horen onder meer een 17-jarige Sonneveld die in 1934 zijn eerste zelfgeschreven liedje Hup U.V.V. (Utrechtse Voetbal Vereniging) zingt. Verder een aantal Franse chansons, een uitvoering van Het hondje van Dirkie uit 1950 met een paar opmerkelijke versprekingen, en het Duitse Seemanns-Chor. Dat laatste zong hij in 1939 in Parijs toen Frankrijk net gemobiliseerd was. Het publiek was geïrriteerd door deze repertoirekeuze van de politiek totaal ongeïnteresseerde Sonneveld. Of zoals hij in het latere ‘Goedenavond’ met een verwijzing naar Wim Kan zong: ‘Wees niet bang hoor excellentie dat ik grapjes op u maak. Want ik weet wel dat ze het doen, maar dat is bij een andere zaak.’ Die andere zaak is inmiddels gedateerd en alleen voor de kleinkunstgeschiedenis nog belangrijk. Sonneveld, zo blijkt, kan nog steeds gedraaid worden.

Wim Sonneveld: Ik zou nooit iets anders willen zijn. Oeuvre 1934-1974. Samengesteld door Hilde Scholten. Universal. € 129,–
www.wimsonneveld.nl