Charles Darwin heeft een topavond. Geëscorteerd door een aap loopt hij de hele avond aantekeningen te maken. Hij hoeft dit keer niet naar de Galapagos-eilanden om de leefwijze van reuzenschildpadden, vlinders, kikkers en andere zwemmers, kruipers of vliegers te bestuderen, maar hij kan gewoon in de grote tent van Cirque du Soleil rondhangen. Totem, de nieuwe voorstelling van dit Canadese theater-circus volgt het spoor van de mensheid vanaf primitieve amfibie tot aan zijn grootste wens om te kunnen vliegen. Ambitieus, megalomaan zelfs, maar dat is Cirque du Soleil inmiddels wel toevertrouwd.
Gilles Ste-Croix, een van de makers van de show, plukte eind jaren zeventig nog appels in een commune in Quebec. Hij bedacht dat het makkelijker zou zijn om de ladder aan zijn benen vast te binden en knutselde zo zijn eerste stelten in elkaar. Zo kwam hij in het straattheater terecht, de basis van Cirque du Soleil. Inmiddels is Soleil lichtjaren verwijderd van haar bescheiden start. Guy Laliberté, een van de oprichters van Soleil, maakte zelf foto’s vanuit het internationaal ruimtestation ISS die zijn gebruikt voor de voorstelling Totem, die deze week in Amsterdam de Europese première beleefde.
Voor Totem zijn 72 containers nodig. Naast de Amsterdam Arena is een volledig tenten- en containerdorp opgetrokken met naast de grote circustent die plaats biedt aan 2600 bezoekers, een reeks kantoren, keukens, fysiotherapieruimte en een school. In 2010 staan er 21 verschillende voorstellingen van Cirque du Soleil over de gehele wereld. In stadions, grote tenten en Las Vegas-theaters. Het is groot, groter, grootst.
In vergelijking met Alegria en Saltimbanco is Totem zeker niet de sterkste show van Soleil: het voetjongleren met kleedjes en de Chinese vrouwen op eenwielers die kommetjes overgooien, leveren niets extra’s op en ondanks het enorme scoutingsapparaat en opleidingswerk van Soleil is de Italiaanse clown Pippo Crotti beneden de maat.
Het is allemaal wel weer oogverblindend. Een decor waarin alle seizoenen voorbijschieten; op de podium-projectieschijf zien we schitterende beelden van zeeën, rivieren en pruttelende modderpoelen, en daar komen dan weer spelers in prachtige kostuums uitgekropen. Het orkest, verborgen achter een rietkraag wisselt Zen-achtige rust met opzwepende beats af. Een paar nummers zijn echt adembenemend, zoals de Russische springers op de buigzame latten en Louis-David Simoneau en Rosalie Ducharme, die op ongelooflijke wijze aan de luchttrapeze in elkaar verstrengeld raken.
En toch, en toch…het ontroert niet. Net zoals veel grootschalige musicals gegijzeld worden door vorm en techniek, zo dreigt ook de schoonheid van Cirque du Soleil vermorzeld te raken door de bombast. Een avondje circus moet natuurlijk een hoop oh’s en ah’s van verbazing opleveren. Die zijn er genoeg. Maar een circus moet ook een beetje knus zijn. En dat is Soleil helemaal niet meer.

***
Totem door Cirque du Soleil, 7 oktober in Grand Chapiteau, naast de Amsterdam Arena. Tot januari. www.cirquedusoleil.com