Sweeney Todd door Stichting Zonnehuis Muziektheater, muziek en liedteksten: Stephen Sondheim, script: Hugh Wheeler, muzikale leiding: Marco Braam, vertaling en regie: Koen van Dijk, Het Zonnehuis Amsterdam-Noord 23 mei. Aldaar t/m 20 juni.

SweeneyTodd foto: Bob Bronshoff

*****

Het begint al behoorlijk sinister met de verwarrende orgelklanken, terwijl de bedompte straten van het negentiende-eeuwse Londen zich vullen met bedelaars, vervuilde arbeiders en chique mannen uit de hogere burgerij die zichtbaar op het gepeupel neerkijken. ‘Als je ooit op de wereld een beerput vond.’

Sweeney Todd (René van Kooten), een ten onrechte veroordeelde barbier, komt na 15 jaar gevangenschap terug in Londen en wil maar één ding: wraak nemen op de amorele rechter Turpin die de vrouw van de barbier heeft verkracht en hem een moord in de schoenen heeft geschoven. Nu hoort Todd ook nog dat zijn vrouw zelfmoord heeft gepleegd. Voor zijn bloedige wraak, die uitmondt in seriemoord, vindt hij een bijzondere partner. Mevrouw Lovett (Vera Mann) heeft een slechtlopend pasteitjeszaak. Ze geeft het ruiterlijk toe: de pasteitjes zijn echt heel vies. Met mensenvlees blijken de hartige taartjes opeens een delicatesse.

Acht Tony Awards leverde Sweeney Todd eind jaren zeventig in New York op, onder meer voor beste musical, beste regie en beste partituur. En terecht, want deze muzikaal en taalkundig sophisticated musical behoort tot de buitencategorie en is misschien het mooiste werk van Stephen Sondheim. Vorig jaar heeft de Nationale Reisopera zich op het stuk geworpen en ruim twintig jaar geleden waagde Van den Ende zich aan dit komische kannibalistische horrorverhaal met het koningskoppel Simone Kleinsma en Ernst Daniël Smid in de hoofdrol. Vera Mann en René van Kooten doen daar niet voor onder. Sterker nog, het lijkt wel of Mann de rol van haar leven speelt. De uiterst gecompliceerde muziek van Sondheim – wat een voortreffelijk begeleidingscombo – eist het uiterste van de vocalisten. Mann gaat in alle kronkels, onverwachte stops, nét tegen de toon aanhangende melodielijnen, en listig over elkaar heen buitelende woorden moeiteloos mee. Daarbij laat zij in haar intonatie, mimiek en de manier waarop ze met haar roller op het deeg mept precies het karakter van de bakkersvrouw zien: gewiekst, berekenend, harteloos, maar ook opgewekt en nuchter geestig. ‘We hebben toch een keurige zaak.’

Ze wordt daarbij goed geholpen door de geweldige vertaling van Koen van Dijk, die Sondheim in vrijwel alle taalgrappen en rijmpuzzeltjes volgt. Vooral in de duetten waarin de melodielijnen dwars tegen elkaar opbotsen biedt een secuur ontworpen rijmschema het broodnodige houvast. De vertaling die Van Dijk in 1993 voor Van den Ende maakte moest alleen wat worden bijgeslepen voor de sprankelende nieuwe versie.

Ondanks de veelheid aan muzikale stemmingen hoeft René van Kooten minder karakteraspecten aan te boren dan Vera Mann: hij is vastbesloten om zijn vijand – hooghartig mooi gespeeld door Henk Poort – uit te schakelen en gaat daarbij door roeien en ruiten. Die norsheid die maar één richting op gaat verveelt echter geen moment. Eigenlijk zijn het twee walgelijke mensen, maar door de zwierige teksten en intrigerende muziek (zonder een lekker meezingbare musical hit) ga je toch van ze houden.

Het podium van het intieme Zonnehuis lijkt op het eerste gezicht veel te klein voor zo’n grootschalige Broadway-musical, maar het decor is heel functioneel over de gehele zaal uitgesmeerd. Het publiek heeft als het ware een stoeltje midden op straat in Londen.

Valt er dan niets te mekkeren. Ach, misschien wordt Tobias (plezierige stem van Mitch Wolterink), de gelegenheidsassistent van mevrouw Lovitt iets te neurotisch en infantiel neergezet, en Michelle van de Ven, die de dochter van Todd speelt, heeft op een enkel moment wat moeite met de stortvloed aan woorden die Sondheim in een paar maten heeft gestopt. Maar dat zijn minuscule details in een verder ongekend vlekkeloze voorstelling. Er ligt een geweldig cadeau in Amsterdam-Noord te wachten op het veeleisende musicalpubliek.

Patrick van den Hanenberg

Nadat de gemeente Amsterdam en de VandenEnde Foundation de subsidie voor M-Lab hadden stopgezet, leek er geen ruimte meer in Amsterdam om in de marge met kleinschalige musicals te experimenteren. Met de opening van Het Zonnehuis – net als M-Lab op een niet al te centrale plek boven het IJ – is dat gat toch weer opgevuld. Het monumentale pand in Amsterdamse Schoolstijl werd in 1932 gebouwd voor de ontspanning van de werknemers van de NDSM-werf en stond op de nominatie om afgebroken te worden, voordat Maarten Voogel van OpusOne en Stadsherstel Amsterdam ingrepen. Vorig seizoen betekende Kiss of the Spider Woman de verrassende aftrap van het theater met 300 (niet al te comfortabele) stoelen. Dit jaar hebben In bed met Dietrich en Piaf en Sweeney Todd het bestaansrecht van dit eigenzinnige (musical)theater al bewezen.

Musical

*****

Sweeney Todd door Stichting Zonnehuis Muziektheater. Het Zonnehuis Amsterdam-Noord t/m 20 juni.

Wraak op een verdorven rechter in het negentiende-eeuwse Londen mondt uit in een seriemoord met een praktische nut: het mensenvlees zorgt voor zalige pasteitjes. Dit macabere verhaal plus de ingenieuze muziek waarmee een brug tussen opera en musical wordt geslagen en de verbluffend knappe liedteksten van Stephen Sondheim leveren een musical in de buitencategorie op. Met Vera Mann die zichzelf overtreft in de rol van haar leven.

Patrick van den Hanenberg