Je hebt geen herkenningstekens nodig, zoals ‘een rood jasje’ of ‘de Volkskrant onder de linker arm’ bij een afspraak met acteur Cees Geel. Waar hij zich ook bevindt, hij vult de ruimte met zijn rijzige gestalte en gepolijste schedel.
Maar lengte blijkt relatief, zo vertelt hij in het restaurant van het Amsterdamse Lloyd Hotel: ‘Op school in Schagen was ik vooral bezig met muziek en ik speelde 24 uur per week basketball. Ik was de kleinste van het team van jongens die allemaal over de twee meter waren. Dat is heel belangrijk voor me geweest, niet alleen voor mijn motoriek, maar ook wat houding betreft. Lange mensen lopen altijd een beetje naar voren, omdat ze niet willen opvallen en omdat ze meestal naar beneden kijken naar kleinere mensen. Ik moest me in die omgeving altijd groot maken.’
De kunst om zich groot te maken zal Geel dit seizoen weer goed kunnen gebruiken voor zijn rol als theeplanter Rudolf Kerkhoven in het toneelstuk Heren van de thee, een bewerking van Ger Thijs naar het gelijknamige boek van Hella Haasse. Hij moet zich groot maken tegenover de weerbarstige natuur van Nederlands Indië en tegenover zijn familie, met wie hij een machtstrijd levert.
Kerkhoven is een keihard werkende, ambitieuze man uit Deventer die kost wat kost een succes wil maken van zijn theeplantage in het woeste gebergte van Midden Java. Hij gaat volkomen op in zijn werk en heeft daardoor niet in de gaten dat hij de relatie met zijn vrouw Jenny (gespeeld door Nienke Römer) op het spel zet. Zij beseft dat haar man meer geeft om de Javaanse grond dan om haar en pleegt zelfmoord. En dan komt het schuldgevoel.
Geel kan goed meegaan in de passie voor het werk en de liefde voor de grond van Kerkhoven. ‘Ik ben een jongen van de gestampte pot. Vanaf mijn elfde heb ik in de grond gegraven en bollen gepeld. Dat doen alle jongens in West Friesland. Op Java worden ruige stukken jungle ontgonnen op spierkracht van mensen en dieren. Daar kan ik alleen maar respect voor hebben. Het is te vergelijken met de pionierstijd in Amerika, toen ook alles letterlijk van de grond af moest worden opgebouwd. Het was een keiharde tijd, die wij tegenwoordig nog kennen in de Derde Wereld. Je hebt geld of je hebt geen geld, je hebt eten of je hebt geen eten. Rudolf wordt gedreven door een ambitie, door een egocentrisme dat alles overstijgt. Hij is constant bezig om te investeren in de verwachting dat dan alles goed komt. Maar in de tussentijd heeft hij geen leven en wordt alles opzij gezet voor dat ene doel. Dat hebben topsporters ook. Dat is voor een acteur een mooi dramatisch gegeven. Voor mij is die hardheid van mijn personage heel belangrijk, maar de liefde tussen die twee mensen is ook heel groot. En dat moet ook duidelijk worden. Zij had misschien geen keuze en moest wel bij haar man blijven, maar diep in haar hart wíl ze ook niet weg.’
Het thema past bij Geel die in een veilige wereld is opgegroeid, maar op de middelbare school de schrijvers Céline en Bukovski en de zanger Tom Waits ontdekte. ‘Ik ben altijd op zoek naar de naaktheid, de eerlijkheid die onder het laagje vernis van de beschaving en algemeen geaccepteerde normen ligt. Die mannen schrijven geen mooi gefabriceerde, gekunstelde zinnen, maar blazen de romantiek helemaal weg. Dat was voor mij als scholier een nieuwe spannende wereld.’
Om zich in de wereld van de theeplanter te verplaatsen helpt het dat Geel twee jaar geleden de Indische geuren heeft opgesnoven, de exotische vogels heeft gezien en het spectaculaire landschap op zich heeft kunnen laten inwerken, toen hij voor Greenpeace naar Indonesië is geweest om aandacht te vragen voor de vernietiging van de oerwouden. Die ecologische reis was een van de vele plezierige opdrachten die hij kreeg aangeboden na het grote succes van de film Simon van regisseur Eddy Terstall, waarin Geel de hoofdrol speelde. Toneel- en filmrollen, een talkshow voor de inmiddels gesneuvelde zender Talpa, Geel zei tegen vrijwel alles ja. Niet omdat hij niet weet wat hij wil, maar juist omdat zijn belangstelling zo breed is. ‘Ik ben deze zomer naar een concert van AC/DC geweest, maar ik ga ook met plezier naar een uitvoering van Mahler of Tsjaikovski. Ik voel me heel comfortabel in een T-shirt, maar ik vind het ook lekker om eens een fijn, vrolijk (Geel wijst nu op zijn outfit) hemd van hoge kwaliteit te dragen en ik voel me ook heel makkelijk in een pak.’ En om het verhaal van schijnbaar tegenstrijdigheden helemaal af te ronden: De Westfries Geel heeft al twaalf jaar een seizoenskaart bij PSV.
Door de film Simon maakte Cees Geel een enorme sprong in de acteurshiërarchie. Geel: ‘Die hiërarchie is constant aan verandering onderhevig, maar je moet wel zorgen dat je, net als in de Tour de France, in de kopgroep zit. Dan kun je in een waaier rijden in plaats van achteraan in je eentje stoempen.’
Even leek het er zelfs op dat een trans-Atlantische carrière open lag toen Geel werd uitgeroepen tot de beste acteur van het New Yorkse Tribeca-filmfestival, met grootheden als Robert de Niro, Whoopi Goldberg, schrijver Tom Wolfe en zangeres Sheryl Crow in de jury. ‘Ik kon niet bij dat festival aanwezig zijn omdat ik in Nederland op de planken stond, en een jaar later is het momentum verdwenen. Ik heb wel in Hollywood rondgekeken, maar om het daar te maken heb je echt een kruiwagen nodig, zoals Carice van Houten met Paul Verhoeven. Ik heb wel wat werk kunnen krijgen, zoals een gastrol in een detective serie, maar dan kan ik net zo goed in Nederland een Baantjer doen. Ik heb geen zin om weer net als vijftien jaar geleden een stereotype boef te spelen. Nee, die blinde passie om het in Hollywood te maken, heb ik niet. Ik vermaak me in Nederland uitstekend. Ik doe weer mee in het vervolg van de kinderfilm Mijn vader is een detective, er komt wat interessant televisiewerk aan, en natuurlijk Heren van de thee. Ik heb het erg druk, ook al is soms hollen en stilstaan. Maar als het even stilstaat trek ik lekker een boek uit de kast. Ik heb een heerlijk leven. Ik ben een tevreden mens en soms zelfs gelukkig.’

Heren van de thee, naar de gelijknamige roman van Hella Haasse, met onder meer Cees Geel. www.hummelinckstuurman.nl