Bij de presentatie van Verzamelde Mannen van cabaretduo Van Muiswinkel & Van Vleuten werden tien ‘eerste exemplaren’ uitgereikt. Zo waren er boeken voor oud cabaret-collega Justus van Oel, regisseur Kees Prins en inspirator Jack Spijkerman. (Van Muiswinkel: ‘Jij bent de enige die het moet betalen.’ Spijkerman: ‘Ik ben de enige die het kan betalen.’) Het laatste eerste exemplaar was voor dé humorbron Kees van Kooten. Hij las een verhaal voor van Julio Cortázar, over een ‘idioot’ die onbevangen van alles in het leven geniet, ook al heben chagrijnige theaterrecensenten of verveelde vrienden een stapel argumenten klaar liggen om het gebodene blasé terzijde te schuiven.
Zulke opgewekte idioten zijn Van Muiswinkel en Van Vleuten. Hun Mannen-theatertrilogie (Mannen van de Wereld, Mannen op de Maan en Mannen met vaste lasten) is één lange verwonderende zoektocht door het leven. Op elke hoek blijven ze even wachten om elkaar met open mond aan te stoten en te genieten van de schoonheid, de zotheid, en de wreedheid van het leven.
Eigenlijk zijn zij helemaal geen mannen. Van Vleuten en Van Muiswinkel zijn gewoon jongens, die wat onderzoekende houding betreft in hun tienerjaren zijn blijven steken. Daarom staat de boekenkast van Van Vleuten vol met werken over kapitein Cook en primitieve volkeren met opmerkelijke muziekinstrumenten en vindt Van Muiswinkel het zalig om gewoon mensen na te doen. Even de zwakke plek naar voren halen, uitvergroten, passend stemmetje erbij en je hebt een geweldige Anton Geesink of Marcel van Dam.
In die tiener-leeftijdsgroep past ook het mateloos bewonderen, onvoorwaardelijk fan zijn. Dat geldt voor cricket (Van Muiswinkel), James Taylor en Steely Dan (Van Vleuten) en Gerard Reve en Kees van Kooten (beiden).
Toch is het allerminst een naief duo. Ze hebben namelijk ook alle voordelen van ouder worden meegepikt. Ze zijn belezen, hebben wat van de wereld gezien en hebben een helder onderscheidingsvermogen ontwikkeld. Daarom zijn hun typetjes vaak scherpe karakterfoto’s van een arrogante racist, de man die de wereld rondreist zonder iets te zien en blaaskaken die beweren de wijsheid in pacht te hebben.
Op diezelfde manier pakken ze ook zichzelf aan in Mannen met vaste lasten. Door het gezeur over geld en malle fiscale constructies belachelijk te maken, net als de domme drang om in een veel te krap huisje te gaan zitten om geestelijk op adem te komen, houden ze zichzelf alert. En ook geloofwaardig voor hun publiek.
Theaterteksten in boekvorm zijn vaak treurige voorbeelden van uitgeversgemakzucht. Dat geldt niet voor dit Mannen-boek. De drie voorstellingen zijn door degelijk redactiewerk tot een fraaie inhoudelijke eenheid gesmeed. En achter de tekst heeft de vormgever op elke bladzijde een klein feestje gevierd met landkaarten, de lijnen van een voetbalveld of mistige foto’s. Een zalig jongensboek voor volwassenen.

Erik van Muiswinkel en Diederik van Vleuten: Verzamelde Mannen. Thomas Rap. € 19,50