Van de tien theaterprogramma’s die cabaretier Jeroen van Merwijk tot nu toe heeft gemaakt, is geen enkele seconde op tv uitgezonden. En dat terwijl de omroepen niet te beroerd zijn om de ‘audities voor de voorronde van het cabaretfestival van Loon op Zand’ wel uit te zenden. Vreemd vindt Van Merwijk het niet, want de televisiekijker is nou eenmaal vrijwillig aangesloten op ‘een infuus van stompzinnigheid’ en kan nauwelijks nog iets verdragen dat verder gaat dan ‘Op zoek naar de nieuwe Gerard Joling.’ Tot zijn ergernis moet Van Merwijk vaststellen dat ‘de gewone man’ helaas geen bedreigde diersoort is.
In zijn nieuwste programma komt Van Merwijk met een mengeling van zelfspot en hautain zelfmedelijden regelmatig terug op het beleid van de omroepprogrammeurs. Trots is hij daarentegen wel op de NPS-documentaire Art in the Family, waarin de drie Van Merwijk broers (Lucas: slagwerker, Vincent: radiomaker, Jeroen: cabaretier en beeldend kunstenaar) over hun artistiek begaafde vader praten. Zij hebben een enorme eerbied voor hun overleden vader die voor alle drie een groot inspirator en kunststimulator was. Terwijl Van Merwijk op het podium aan een tekening werkt (‘Dan hoeven we elkaar even niet in de ogen te kijken.’), zien we flarden uit die documentaire.
De rest van het programma bestaat uit het voorlezen van enkele columns en natuurlijk liedjes. In dat laatste ligt de grootste kracht van Van Merwijk: keurig rijmende teksten die beurtelings bol staan van romantische warmte en bijtend cynisme. Helaas zijn, op een enkele uitzondering na, de composities ook dit keer weer van een tamelijk saaie eenvoud en het gitaarspel niet echt virtuoos. Had regisseur en begenadigd componist Diederik van Vleuten nou niet eens de helpende hand kunnen bieden?
Ofschoon Van Merwijk vele invalshoeken weet te bedenken, vertelt hij toch in bijna alle onderdelen van dit programma hetzelfde: Elitair zijn is geen schande, sterker nog, het moet de samenleving van de morele ondergang redden. Kunst biedt de enige uitweg uit het moeras, en ook een mislukt kunstwerk is een symbool van hoop.
Na een half uur heeft hij zijn punt wel gescoord en wordt het een beetje drammen. Maar ook dit buitengewoon intelligent drammen mag eindelijk wel eens op tv.

***
Dat moet meneer Van Merwijk nodig zeggen door Jeroen van Merwijk, regie: Diederik van Vleuten, De Meervaart Amsterdam 23 januari. Tournee tot half mei.