Dit is geen oudejaarsconference door Freek de Jonge, muzikale begeleiding: Maurits Fondse, DeLaMar Theater Amsterdam 28 december. Aldaar t/m 10 januari.

****

‘Je kunt op je kop gaan staan, maar dat maakt het schieten wel moeilijker.’

U heeft het Cruijff nooit horen zeggen, maar je voelt dat hij het wel gezegd zou kunnen hebben. Het is zo’n wijsheid, die in eerste instantie tamelijk onnozel overkomt, maar na enig nadenken waarde blijkt te hebben tot ver buiten het voetbalveld.

Freek de Jonge heeft een hele collectie aangelegd van uitspraken die uit Cruijffs mond hadden kunnen komen. Het is een mooie en originele manier om de overleden held te eren.

Ook voor Leonard Cohen heeft De Jonge een fraaie ode bedacht: een indringende vertaling van Waiting for the Miracle. Ja, we moeten wachten tot het wonder zich voltrekt. Het wonder dat de mensen aan beide kanten van de kloof elkaar niet meer constant verketteren, maar elkaar via het dal ontmoeten, het wonder dat de liefde uiteindelijk zal overwinnen.

Ja, de dominee is weer in het land. En daar is helemaal niets mis mee, zeker niet in een oudejaarsconference, waarin de doden worden herdacht en de sfeer van het afgelopen jaar met grappen en serieuze overpeinzingen wordt geanalyseerd. Maar, hoor ik u roepen, deze voorstelling heet toch ‘Dit is geen oudejaarsconference.’ Dat klopt, maar zoiets heeft René Magritte ook een keer over zijn schilderij met een pijp gezegd, en het mooiste liefdesliedje is van Ten CC: I’m not in love.

Met deze titel heeft De Jonge bereikt dat hij niet in een vergelijkend warenonderzoek met vijf andere jaarsluiters terecht is gekomen. En dat is misschien maar goed ook, want De Jonge blijft uniek en valt met niemand te vergelijken.

In deze kortlopende voorstelling, met een huiselijk decor – die door de pianobegeleiding en de tweede stem van Maurits Fondse ook muzikaal aantrekkelijk is – wordt de kern van het afgelopen jaar geraakt: het doorschieten van het recht op vrije meningsuiting, waardoor elke vorm van tolerantie wordt vermorzeld. We zien een afbeelding van een poedelnaakte, publiciteitsgeile Wilders die weer eens een demagogische tweet de wereld instuurt. En Freek zingt een vertaling van Strange fruit van Billie Holiday met gruwelijke afbeeldingen van lynchpartijen. De naam Sylvana Simons hoeft niet eens te vallen. Het tonen van de krankzinnigheid van de mens is voldoende.

Bovenstaande kan de indruk wekken dat Freek ons een avond bestookt met louter ernst. Allerminst. In beide delen van de voorstelling is hij goed op dreef als clown, die de lijn van Buziau en Toon Hermans voortzet en met minimale middelen maximale lach kan oproepen. En de toch al omvangrijke map met komische, totaal ontsporende verhalen is ook weer wat dikker geworden. De balans die in de samenleving zoek is, treffen we wel aan op een avondje Freek de Jonge.