Midden in een scène met Manoushka Zeegelaar Breeveld en Ali Çifteci over de pijn van (godsdienst)discriminatie breekt stand up comedian Raoul Heertje in met een stukje over de Israëlische president die ervan wordt beschuldigd dat hij niet met zijn handen van zijn vrouwelijke medewerkers kan afblijven. De komiek heeft nog maar net een tamelijk onsmakelijk (en grappig) alternatief bedacht voor de seksuele driften van de president, of Wende Snijders knalt er een liedje overheen, waarin zij vertelt waarom zij Nederland voor Andalusië heeft verruild. Of misschien was het wel Jenny Arean, die vanaf de zijlijn iets wil toevoegen over de mazzel van de overlevenden van de nazi-kampen. Het zijn sterke liedjes, geestige stukjes stand up en mooie overpijnzingen, maar Het Verschil lijkt wel erg vaak op een journalistenforum waarbij de voorzitter de naar spreektijd snakkende deelnemers niet meer in de hand heeft.
Ruim tien jaar geleden bedacht Ruut Weissman de voorstelling Tip Top over de slag die de nazi’s hebben toegebracht aan het amusment door de vervolging van de joden. In Het Verschil heeft Weissman het thema van onverdraagzaamheid verder opgerekt. Het verhaal vertrekt vanuit het islamitische kalifaat Cordoba in Zuid Spanje, waar ongeveer duizend jaar geleden joden en christenen hun godsdienst vrij konden beleiden en goed vertegenwoordigd waren in het politieke en wetenschappelijke leven. Ook in het Moorse koninkrijk Granada hebben de drie wereldgodsdiensten het een tijd goed met elkaar kunnen vinden. Die bijna sprookjesachtige tolerantie heeft natuurlijk niet lang geduurd, maar wel lang genoeg om er duizend jaar later nog over te kunnen dromen en filosoferen. En er een theatervoorstelling van te maken.
Het Verschil heeft een geweldige cast. Met Jenny Arean als de beschouwende vertelster en Wende Snijders als de Hollandse vrouw die in Zuid Spanje op adem wil komen, hebben we twee van de mooiste stemmen bij elkaar. Twee vrouwen die een lied een extra dramatische lading kunnen geven. Ze maken van de gecompliceerde, vurige composities van Rutger Laan en de fijnzinnige teksten van Jurrian van Dongen (en enkele van George Groot en Ivo de Wijs) ware meesterwerken. Jammer dat we Manoushka Zeegelaar Breeveld niet horen zingen, maar zij vormt met Ali Çifteci een mooi en warm koppel, dat als schimmen uit het verleden in het huis van de Hollandse vrouw ronddwaalt.
Maar het probleem met Het Verschil is, dat het te veel een tekentafelvoorstelling is gebleven, met interessante onderdelen. De harmonie tussen de spelers die allemaal een andere tijd en een andere invalshoek vertegenwoordigen ontbreekt. Het is commentaar op commentaar op commentaar, en iedereen lijkt zijn eigen winkeltje het belangrijkst te vinden. Als het de spelers en muzikanten lukt om deze vier voorstellingen tijdens de tournee in elkaar te laten overvloeien, ontstaat alsnog een prachtige theatercollage.

Het Verschil, idee en regie: Ruut Weissman, toneeltekst: Rob de Graaf, liedteksten: Jurrian van Dongen, muziek: Rutger Laan. De Meervaart Amsterdam 27 januari. Tournee tot begin juni.