BSUR door Jan Jaap van der Wal, regie: Ruut Weissman, De Meerse Hoofddorp 31 oktober. Tournee.

De derde keer is het raak. En niet zo’n beetje ook.
Jan Jaap van der Wal geldt als een van de grootste cabarettalenten. Zijn humor en intelligentie etaleert hij op televisie als panellid naast Raoul Heertje in Dit was het Nieuws, en als presentator van het radioprogramma Spijkers met Koppen. Dit seizoen is hij ook te zien in de zesdelige serie Jan Jaap van der Wal: over de wereld, die hij maakte voor het Liliane Fonds, dat zich bezighoudt met gehandicapten in de Derde Wereld.
Die laatste klus heeft hij, in tegenstelling tot vetbetaalde bekende Nederlanders in het Derde Wereld-circuit zoals Gullit, gratis gedaan. Hij heeft zichzelf betaald in indrukken, die hem een grandioos theaterprogramma hebben opgeleverd. Zijn eerste twee programma’s (Out now en Staat) waren geestig, maar er ontbrak iets. Er was geen handvat, geen absolute noodzaak. Nu heeft hij de juiste toon gevonden: een mix van harde humor, oprechte verontwaardiging, cynisme en een verademend relativeringsvermogen.
Hij betreedt het podium onder de pompende klanken van Nas en Puff Daddy’s Hate me now, het nummer dat Van der Wal op reis constant met zich mee droeg. Heel wat oprechtere rap, volgens Van der Wal, dan de ‘Sinterklaasrijmpjes van de omhooggevallen McDonalds-medewerkers Lange Frans en Baas B.’
Het enige decorstuk is een mega krantenfoto van een jonge vrouw die rust en rouwt na de recente aanslagen in Londen. Een sereen beeld van een vrouw bij een fontein. Geen hysterisch gekrijs, geen nationalistisch gebral, maar een superieure rust. Jan Jaap van der Wal laveert in BSUR tussen de agressie van Nas en Puff Daddy en de bijna buddhistische kalmte van de Londense vrouw.
BSUR, Be As You Are..een betere titel voor dit zeer persoonlijke programma is nauwelijks denkbaar. Van der Wal was al niet de domste, maar de reizen door Afrika en Azië hebben hem nog eens extra aan het denken gezet. Over het nut van ontwikkelingshulp, over de hypocrisi en de zelfbevrediging van bekende Nederlanders bij hulpacties na een ramp, over het onderwijs-peil in Nederland, de lamlendigheid van veel jongeren, en over islamitische terrorisme-dreiging.
Het cynisme en de oprechte verontwaardiging komt door de tsunami-hulp vanuit Nederland die Van der Wal in Sri Lanka heeft gezien: zakken met kleding, waaronder winterjassen en onderbroeken met gaten en stront, rottende potjes Olvarit, en pruiken. Het verademend relativeringsvermogen komt door de vreselijke lol die hij op reis gehad heeft met de gehandicapten.
Van der Wal hakt genadeloos in op de nep van een live-concert van Marco Borsato, en stelt daar de puurheid van REM frontman Michael Stipe tegenover. De liefhebber van hard, oprecht en geëngageerd cabaret zal BSUR ervaren als een REM-concert.